Mismunandi fyrirkomulag á uppboðum með aflaheimildir Ásgeir Daníelsson skrifar 11. ágúst 2016 06:00 Mikil umræða hefur verið um uppboð á aflaheimildum eftir að fréttist að Færeyingar hafa boðið upp aflaheimildir í nokkrum deilistofnum. Færeyingar líta á þessi uppboð sem tilraunastarfsemi og ætla að nota reynsluna af þeim til að þróa fram hentugt fyrirkomulag á uppboði aflaheimilda. Á fyrstu árum þessarar aldar voru umræður hér á landi um að taka upp uppboð á aflaheimildum. Sú hugmynd var nefnd að rétt væri að gera tilraunir með uppboð á aflaheimildum í nýjum tegundum eins og norsk-íslensku síldinni þar sem engin aflareynsla var fyrir hendi til að miða úthlutun aflaheimildanna við. Sömu aðstæður komu upp síðar þegar byrjað var að veiða kolmunna og makríl. Af þessu varð ekki og auðlindagjald var lagt á í formi skatts þrátt fyrir að flestum væri ljóst – einnig þeim sem útbjuggu það – að kerfið gæti leitt til mjög óskynsamlegrar niðurstöðu þegar aðstæður veiðanna breyttust mikið frá þeim tíma sem útreikningurinn miðaði við. (Þessi vandamál eru vissulega meiri en þau þyrftu að vera vegna undarlegrar þrákelkni við að miða við verð á lönduðum afla við útreikning á þorskígildum í stað leiguverðs á aflamarki.)Mismunandi uppboðskerfi Í grein í Fréttablaðinu 27. júlí segja tveir starfsmenn SFS að uppboð á aflaheimildum geri fyrirtækjum ókleift að skipuleggja sig til lengri tíma og lýst er áhyggjum af því að smábátar og skip minni útgerða fari halloka í útboðum á aflaheimildum. Sennilega hafa höfundarnir í huga uppboð þar sem allt aflamark (kvóti) tiltekins árs er boðið upp í einu lagi en það er auðvitað ekki eina mögulega fyrirkomulagið. Það er hægt að bjóða upp aflahlutdeildir til lengri tíma og einungis lítinn hluta af öllum aflaheimildum á hverju ári eins og fylgjendur fyrningarleiðarinnar hafa talað fyrir. Það væri líka hægt að skipta uppboðinu upp þannig að boðnar væru sérstaklega upp aflaheimildir fyrir smábáta og sérstaklega fyrir minni útgerðir ef það væri talið æskilegt að viðkomandi hópar héldu einhverri tiltekinni hlutdeild af aflaheimildum í heild. Það er hægt að setja hámörk á hvað hver útgerð megi bjóða í mikið af aflaheimildum (t.d. miðað við afkastagetu skipa sem hún á) og það er hægt að setja hámark á hversu mikið útgerð má eiga af aflaheimildum eins og er í núgildandi lögum. Ég hugsa að það sé hagkvæmt að hafa nokkur uppboð á aflaheimildum á ári og að það verði boðnar út aflahlutdeildir sem afskrifast á mislöngum tíma, sumar afskrifist á 20 árum, sumar á 5 árum og kannski sumar á einu ári, þ.e. aflamark ársins. Önnur atriði sem varða fyrirkomulag uppboða geta einnig skipt miklu. Allt þetta þarf að skoða mjög vandlega eins og starfsmenn SFS benda á í grein sinni, bæði með fræðilegum aðferðum (hagfræði, leikjafræði, tilraunum) og með því að skoða hvernig hlutirnir koma út þegar afmarkaður hluti aflaheimilda er boðinn út eins og Færeyingar eru að gera nú. Kannski ættum við að gera eins og Færeyingar og byrja á veiðum úr deilistofnum, sem eru uppsjávarfiskar og botnfiskur í Barentshafi eins og hjá Færeyingum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson Skoðun 300 milljónir á dag Aðalsteinn Leifsson Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson Skoðun Innflytjendalandið Ísland – nokkrar staðreyndir Hallfríður Þórarinsdóttir Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir Skoðun Kvennabarátta síðustu áratuga og virðing fyrir starfi kennara Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sækja óreiðumenn í flugrekstur? Haukur Arnþórsson: skrifar Skoðun Sjálfbær kvikmyndagerð á Íslandi Lára Portal skrifar Skoðun Kennarar óskast Helga Charlotta Reynisdóttir skrifar Skoðun 300 milljónir á dag Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson skrifar Skoðun Samfylkingin er Evrópuflokkur Hörður Filippusson skrifar Skoðun Ofboðslega frægur Sara Oskarsson skrifar Skoðun Fínmalað móberg til að lækka kolefnisspor sements á Íslandi og í Evrópu. Børge Johannes Wigum ,Sigríður Ósk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfun fyrir öll! Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Ungt fólk mótar framtíð Norðurlanda Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Komum í veg fyrir menningarslys í fjárlögum Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta síðustu áratuga og virðing fyrir starfi kennara Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Við lifum lengur – Jákvæð áskorun fyrir lífeyrissjóði Magnús Helgason skrifar Skoðun Krabbameinsgreining og andleg líðan Helga Jóna Ósmann Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um „orðskrípið“ inngildingu Kjartan Þór Ingason skrifar Skoðun Öryggi og sjálfbærni í ferðaþjónustu: Hvað segir ný könnun? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Innflytjendalandið Ísland – nokkrar staðreyndir Hallfríður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir skrifar Skoðun Óljós viðurkenning þrátt fyrir stefnu stjórnvalda Sandra B. Franks skrifar Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar Skoðun Vaxandi stríðsátök, en með íslenskum vopnum? Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir skrifar Sjá meira
Mikil umræða hefur verið um uppboð á aflaheimildum eftir að fréttist að Færeyingar hafa boðið upp aflaheimildir í nokkrum deilistofnum. Færeyingar líta á þessi uppboð sem tilraunastarfsemi og ætla að nota reynsluna af þeim til að þróa fram hentugt fyrirkomulag á uppboði aflaheimilda. Á fyrstu árum þessarar aldar voru umræður hér á landi um að taka upp uppboð á aflaheimildum. Sú hugmynd var nefnd að rétt væri að gera tilraunir með uppboð á aflaheimildum í nýjum tegundum eins og norsk-íslensku síldinni þar sem engin aflareynsla var fyrir hendi til að miða úthlutun aflaheimildanna við. Sömu aðstæður komu upp síðar þegar byrjað var að veiða kolmunna og makríl. Af þessu varð ekki og auðlindagjald var lagt á í formi skatts þrátt fyrir að flestum væri ljóst – einnig þeim sem útbjuggu það – að kerfið gæti leitt til mjög óskynsamlegrar niðurstöðu þegar aðstæður veiðanna breyttust mikið frá þeim tíma sem útreikningurinn miðaði við. (Þessi vandamál eru vissulega meiri en þau þyrftu að vera vegna undarlegrar þrákelkni við að miða við verð á lönduðum afla við útreikning á þorskígildum í stað leiguverðs á aflamarki.)Mismunandi uppboðskerfi Í grein í Fréttablaðinu 27. júlí segja tveir starfsmenn SFS að uppboð á aflaheimildum geri fyrirtækjum ókleift að skipuleggja sig til lengri tíma og lýst er áhyggjum af því að smábátar og skip minni útgerða fari halloka í útboðum á aflaheimildum. Sennilega hafa höfundarnir í huga uppboð þar sem allt aflamark (kvóti) tiltekins árs er boðið upp í einu lagi en það er auðvitað ekki eina mögulega fyrirkomulagið. Það er hægt að bjóða upp aflahlutdeildir til lengri tíma og einungis lítinn hluta af öllum aflaheimildum á hverju ári eins og fylgjendur fyrningarleiðarinnar hafa talað fyrir. Það væri líka hægt að skipta uppboðinu upp þannig að boðnar væru sérstaklega upp aflaheimildir fyrir smábáta og sérstaklega fyrir minni útgerðir ef það væri talið æskilegt að viðkomandi hópar héldu einhverri tiltekinni hlutdeild af aflaheimildum í heild. Það er hægt að setja hámörk á hvað hver útgerð megi bjóða í mikið af aflaheimildum (t.d. miðað við afkastagetu skipa sem hún á) og það er hægt að setja hámark á hversu mikið útgerð má eiga af aflaheimildum eins og er í núgildandi lögum. Ég hugsa að það sé hagkvæmt að hafa nokkur uppboð á aflaheimildum á ári og að það verði boðnar út aflahlutdeildir sem afskrifast á mislöngum tíma, sumar afskrifist á 20 árum, sumar á 5 árum og kannski sumar á einu ári, þ.e. aflamark ársins. Önnur atriði sem varða fyrirkomulag uppboða geta einnig skipt miklu. Allt þetta þarf að skoða mjög vandlega eins og starfsmenn SFS benda á í grein sinni, bæði með fræðilegum aðferðum (hagfræði, leikjafræði, tilraunum) og með því að skoða hvernig hlutirnir koma út þegar afmarkaður hluti aflaheimilda er boðinn út eins og Færeyingar eru að gera nú. Kannski ættum við að gera eins og Færeyingar og byrja á veiðum úr deilistofnum, sem eru uppsjávarfiskar og botnfiskur í Barentshafi eins og hjá Færeyingum.
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun
Skoðun Fínmalað móberg til að lækka kolefnisspor sements á Íslandi og í Evrópu. Børge Johannes Wigum ,Sigríður Ósk Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Kvennabarátta síðustu áratuga og virðing fyrir starfi kennara Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir skrifar
Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar
Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun