Fjölmiðlastyrkirnir afgreiddir með breytingartillögum

Nokkrar breytingar eru lagðar til við frumvarpið í áliti meirihlutans sem fulltrúar ríkisstjórnarflokkanna skrifa undir. Það gera fulltrúar Vinstri grænna í nefndinni þó með óskilgreindum fyrirvara. Kallað er eftir því að vinnu í ráðuneytum er varðar skattlagningu erlendra efnis- og streymisveitna verði hraðað enda streymi auglýsingatekjur úr landi.

Lilja Alfreðsdóttir mennta- og menningarmálaráðherra lagði frumvarpið fram í núverandi mynd í nóvember. Með frumvarpinu er lagt til að komið verði á fót stuðningskerfi fyrir einkarekna fjölmiðla hér á landi vegna kostnaðar sem fellur til við miðlun frétta, fréttatengds efnis og umfjöllunar um samfélagsleg málefni. Lagt er til að einkareknum fjölmiðlum verði veittur stuðningur í formi endurgreiðslu á hluta kostnaðar sem fellur til við að afla og miðla slíku efni.

Að lokinni umræðu á Alþingi í desember var málið sent til allsherjar- og menntamálanefndar í janúar. Nefndinni bárust umsagnir frá Blaðamannafélagi Íslands, Bændasamtökum Íslands, fjölmiðlanefnd, Hafnfirðingi og Kópavogsblaðinu, Kjarnanum – miðlum ehf., Samkeppniseftirlitinu, Símanum hf., Skessuhorni ehf., Sýn hf., Útgáfufélagi Austurlands ehf., Útvarpi Sögu og Viðskiptaráði Íslands.

Fulltrúar fjölmargra einkarekinna miðla, fagfélaga, eftirlitsaðila og ráðuneyta hafa komið fyrir nefndin.

Þrengja skilyrðin

Helstu breytingartillögur meirihlutans snúa að því að þrengja þau skilyrði til fjölmiðla til að geta sótt um styrk auk þess sem gildistími laganna verður aðeins eitt ár samkvæmt tillögum nefndarinnar.

Meirihlutinn benti á að skilyrðin eigi að vera til þess fallin að styrkja þá miðla sem beinlínis efla lýðræðið í landinu með fréttaflutningi og upplýstri umræðu. Því leggur meirihlutinn til skilyrði um lágmarksútgáfutíðni. Prentmiðlar komi út í það minnsta tuttugu sinnum á ári. Netmiðlar, hljóð- og myndmiðlar, og aðrir sambærilegir miðlar, þurfi að miðla nýjum fréttum, fréttatengdu efni eða umfjöllun um samfélagsleg málefni á virkum dögum í tuttugu vikur á ári.

Þá lagði meirihlutinn til orðalagsbreytingu sem snýr að því að fjölmiðill þurfi að hafa starfað með skráningu frá fjölmiðlanefnd í eitt ár eða lengur.

Gildi aðeins út árið

Við meðferð málsins fyrir nefndinni var vakin athygli á því að launakostnaður umbrotsfólks á fjölmiðlum félli ekki undir endurgreiðsluhæfan kostnað. Meirihlutinn taldi rök fyrir því að hann ætti að heyra þar undir og vildi breyta því.

Umsóknarfrestur fjölmiðla til að sækja styrkinn er til 31. mars ár hvert og að lögin öðlist gildi þann 1. janúar 2021. Þessar dagsetningar eru liðnar og lagði meirihlutinn til að umsóknarfrestur yrði til 31. maí 2021 og að lögin tækju þegar gildi.

Meirihlutinn benti á að við meðferð málsins í nefndinni hefði komið fram sjónarmið um að skýra þurfi aðferðafræði við útreikning stuðningskerfisins betur og tryggja að fyrirkomulagið verði til þess fallið að hafa jákvæð áhrif á fjölbreytni og fjölræði á fjölmiðlamarkaði. Sömuleiðis þyrfti að huga að stöðu smærri fjölmiðla í þessu samhengi.

Þá var bent á hversu miklu máli þjónusta og verðlagning póstþjónustu skiptir í rekstri staðbundinna miðla. Taka mætti til skoðunar hvort setja ætti á fót samkeppnissjóð til að jafna rekstrar- og samkeppnisstöðu fjölmiðla. Meiri hlutinn telur æskilegast að fyrirkomulag stuðningskerfisins sem kveðið er á um í frumvarpi þessu verði tekið til nánari skoðunar, m.a. með hliðsjón af framangreindum sjónarmiðum, en verði jafnframt tekið til skoðunar samhliða þeirri endurskoðun sem á sér stað á skattlagningu erlendra efnis- og streymisveitna.

Í ljósi þessa lagði meirihlutinn til þá breytingu að að svo stöddu væri ástæða til að um verði að ræða tímabundið stuðningskerfi sem gildi til 31. desember 2021 vegna miðlunar á fréttum og fréttatengdu efni árið 2020.

Peningar streyma úr landi

Á fundum nefndarinnar var talsvert fjallað um erlendar efnis- og streymisveitur, sérstaklega hvað varðar stöðu þeirra á auglýsingamarkaði og skattumhverfi þeirra. Þar eru veitur á borð við Facebook, Google, YouTube og Netflix áberandi.

Meirihlutinn áréttar í áliti sínu nauðsyn þess að bæta þurfi stöðu einkarekinna fjölmiðla enda gegni þeir mikilvægu hlutverki í lýðræðissamfélagi. Enn fremur telur meirihlutinn nauðsynlegt að jafna stöðu innlendra og erlendra fjölmiðla.

Í þeim efnum tekur meirihlutinn fram að fjármála- og efnahagsráðuneytið og mennta- og menningarmálaráðuneytið hafa til skoðunar skattlagningu erlendra efnis- og streymisveitna eða ígildi skattlagningar rafrænna viðskipta við erlendu miðlana. Meiri hlutinnáréttar mikilvægi þess að þeirri vinnu verði hraðað sem kostur er enda streymir þó nokkurt hlutfall af auglýsingatekjum úr landi og ekki eru greiddir sömu skattar og skyldur af þeim tekjum líkt og ef auglýst er innanlands.

Samkvæmt heimildum fréttastofu vinnur Guðmundur Andri Thorsson, fulltrúi Samfylkingarinnar í nefndinni og varaformaður hennar, að breytingartillöfum fyrir hönd flokksins. Talið er líklegt að Píratar styðji þær tillögur og mögulega Viðreisn sömuleiðis.