Rostungsbein sem enduðu í Kænugarði fyrir þúsund árum fóru líklega um Ísland Kristján Már Unnarsson skrifar 24. maí 2022 22:40 Albína Hulda Pálsdóttir dýrabeinafornleifafræðingur tók þátt í rannsókninni. Hún er núna doktorsnemi við Háskólann í Osló en starfaði áður við Landbúnaðarháskóla Íslands,. Rúnar Vilberg Hjaltason Ný rannsókn sýnir að rostungstennur, sem fundust í Kænugarði fyrir fimmtán árum, eru komnar úr norrænu byggðinni á Grænlandi og eru frá tímum víkinga. Fornleifafræðingur telur mjög líklegt að Íslendingar hafi komið að verslun með grænlensk rostungabein. Í fréttum Stöðvar 2 mátti sjá myndir af norrænum rústum á Grænlandi en menn hafa lengi undrast það hvernig tiltölulega fámenn norræn byggð þar gat skilið eftir sig svo veglegar steinbyggingar. Biskupssetrið var að Görðum og þar má enn sjá rústir stórrar dómkirkju, rammgerðrar fjárhirslu og annarra mannvirkja sem vitna um ríkidæmi. En hvaðan kom þessi auður? Frá rústum dómkirkjunnar að Görðum í Eystribyggð. Þar var biskupssetur Grænlands og helsta valdamiðstöð norrænu byggðarinnar.Friðrik Þór Halldórsson Albína Hulda Pálsdóttir er í hópi átta vísindamanna sem komu að alþjóðlegri rannsókn rostungsbeina, sem fundust í Kænugarði fyrir fimmtán árum og voru lengi talin frá heimskautasvæðum Rússlands. Rannsóknin, sem var undir forystu James H. Barrett, við vísinda- og tækniháskólann í Þrándheimi, og The Royal Society birti, hefur núna leitt í ljós óvæntar niðurstöður. „Að þetta séu rostungar sem voru veiddir af norrænum mönnum á Grænlandi og séu tennur sem voru fluttar alla þessa leið frá Grænlandi, yfir hafið, og alla leið til Kænugarðs,“ segir Albína. Verslunarleið rostungstannanna frá Grænlandi til Kænugarðs á víkingatímanum er talin hafa legið um Ísland og Noreg og síðan um Eystrasalt og rússnesku fljótin.Kort/Ragnar Visage Hún segir ýmislegt benda til þess að frumvinnsla beinanna hafi farið fram á Grænlandi og frekari vinnsla í Niðarósi í Noregi. Úr beinunum, sem fundust í Kænugarði, var meðal annars búið að skera út taflmenn. „Sem eru mögulega úr svokölluðu hnefatafli. Og einhverjir þeirra eru mjög sambærilegir við hnefa úr hnefatöflum sem hafa fundist í Skandinavíu,“ segir Albína. Ekki sé víst að þeir hafi verið seldir heldur kunni munirnir að hafa verið konunglegar gjafir. Aldursgreining bendir til að rostungarnir hafi verið veiddir fljótlega eftir að Eiríkur rauði fór fyrir leiðangri frá Íslandi til að nema Grænland í kringum árið 985. „Þetta er frá víkingaöld. Þetta er svona fyrsti parturinn af þessari rostungatannaverslun sem var í gangi eftir landnám Grænlands, sem er þarna rétt undir lok tíundu aldarinnar.“ Íslenskir ferðamenn við rústir Hvalseyjarfjarðarkirkju í Eystribyggð á Grænlandi. Frásögn af brúðkaupi þar árið 1408 er síðasta heimild sem til er um norrænu byggðina á Grænlandi.Stöð 2/Kristján Már Unnarsson. Albína segir norrænu mennina hafa lagt mikið á sig til að veiða rostungana í svokallaðri Norðursetu sem var við Diskóflóa. „Þetta var eiginlega bara gull þeirra Grænlendinga á þeim tíma. Margir vísindamenn vilja meina, og ég held að það sé hægt að færa sterk rök fyrir því, að þetta hafi verið svona ákveðinn grundvöllur fyrir byggð á Grænlandi.“ Vísindamennirnir freista þess að kortleggja verslunarleiðirnar frá Grænlandi og um Ísland, um Noreg og Eystrasalt og svo um rússnesku fljótin. Albína telur líklegt að Íslendingar hafi tengst þessari verslun. „Byggðin á Grænlandi er allavega að miklu leyti til komin frá Íslandi og tengslin þarna á milli voru mikil. Það er eiginlega alveg mjög líklegt að Íslendingar hafi komið að þessari verslun, já,“ segir Albína Hulda Pálsdóttir dýrabeinafornleifafræðingur. Hér má sjá frétt Stöðvar 2: Grænland Fornminjar Úkraína Landnemarnir Noregur Vísindi Íslensk fræði Bergsveinn Birgisson sakar Ásgeir Jónsson um ritstuld Tengdar fréttir Sérstakur stofn rostunga hvarf við landnám Íslands Tímamótarannsókn bendir til að sérstakur stofn rostunga hafi verið á Íslandi sem hvergi finnst annars staðar í heiminum og að stofninn hafi horfið við landnám. 22. desember 2018 20:00 Landnám Eiríks rauða á heimsminjaskrá Eystribyggð á Grænlandi þriðju menningarminjar Íslendingasagna sem komast á heimslista UNESCO 10. júlí 2017 22:15 Þjóðin sem hvarf bjó á Grænlandi í 500 ár Byggð norrænna manna á Grænlandi og dularfull örlög hennar verða efni næsta þáttar Landnemanna á Stöð 2 á mánudagskvöld. 18. desember 2016 08:15 Norræna byggðin á Grænlandi lét eftir sig glæsileg mannvirki Í Landnemunum á Stöð 2 verður fjallað um íslenska landnámið á Grænlandi og hinar fornu byggðir heimsóttar. 11. desember 2016 08:15 Mest lesið Diljá Mist segir hræsni einkenna íslenska femínista Innlent Íslensk kona og fjölskylda hennar á sjúkrahúsi eftir árás á Krít Innlent „Væri ekki að fara ef ekki væri fyrir góðvild fólks“ Innlent Munaði engu að ökumaður straujaði niður nítján hjólreiðamenn Innlent Stórhættulegur framúrakstur á Holtavörðuheiði Innlent Dvaldi lengi í Engey áður en hún synti til baka í flasið á hvalaskoðunarskipi Innlent Eitraði fyrir sjálfri sér og ferðafélögum sínum með blásýru Erlent Veitingamenn berjist í bökkum Innlent Sérsveit þurfti ekki að skerast í leikinn vegna ferðamanns á tjaldstæði Innlent Telur ekki trúlegt að komið verði á samkomutakmörkunum Innlent Fleiri fréttir Þrettán þúsund krónur fyrir nótt í tjaldi Íslendingur á sextugsaldri fannst látinn í Taílandi Dvaldi lengi í Engey áður en hún synti til baka í flasið á hvalaskoðunarskipi Metfjöldi sérsveitarmanna á Þjóðhátíð í sumar Ákærður fyrir að stinga mann í heimahúsi í Súðavík Veitingamenn berjist í bökkum Stórhættulegur framúrakstur á Holtavörðuheiði Íslensk kona og fjölskylda hennar á sjúkrahúsi eftir árás á Krít Diljá Mist segir hræsni einkenna íslenska femínista Sérsveit þurfti ekki að skerast í leikinn vegna ferðamanns á tjaldstæði Frjósemi á Íslandi aldrei verið minni en í fyrra Telur ekki trúlegt að komið verði á samkomutakmörkunum Laðar fjárfesta að til að halda Skaganum á Skaganum Þrjár líkamsárásir, vinnuslys og mannlaus bíll á ferð „Væri ekki að fara ef ekki væri fyrir góðvild fólks“ Fyrsta heimasmíðaða útvarp landsins til sýnis „Stanslaus barátta við það að vera ekki með menn í einangrun“ Grátlegt að veiðarnar séu kallaðar af meðan sjórinn er fullur af fiski „Covid er alltaf einhvern veginn með okkur“ Þyrlan flutti slasaða göngukonu Slæm hegðun fanga, veiran skæða og sundballett Sex um borð þegar bátur strandaði í Viðey Munaði engu að ökumaður straujaði niður nítján hjólreiðamenn Mál á hendur skipverjum Polar Nanoq fellt niður Eldgos líklegt á allra næstu vikum og jafnvel innan bæjarins „Það eina sem stoppar þá er hnefinn, valdbeiting“ Vélarvana bátur strandaði við Viðey Fallist á áframhaldandi gæsluvarðhald Klára kvótann á morgun Sækja slasaðan göngumann á Hornstrandir Sjá meira
Í fréttum Stöðvar 2 mátti sjá myndir af norrænum rústum á Grænlandi en menn hafa lengi undrast það hvernig tiltölulega fámenn norræn byggð þar gat skilið eftir sig svo veglegar steinbyggingar. Biskupssetrið var að Görðum og þar má enn sjá rústir stórrar dómkirkju, rammgerðrar fjárhirslu og annarra mannvirkja sem vitna um ríkidæmi. En hvaðan kom þessi auður? Frá rústum dómkirkjunnar að Görðum í Eystribyggð. Þar var biskupssetur Grænlands og helsta valdamiðstöð norrænu byggðarinnar.Friðrik Þór Halldórsson Albína Hulda Pálsdóttir er í hópi átta vísindamanna sem komu að alþjóðlegri rannsókn rostungsbeina, sem fundust í Kænugarði fyrir fimmtán árum og voru lengi talin frá heimskautasvæðum Rússlands. Rannsóknin, sem var undir forystu James H. Barrett, við vísinda- og tækniháskólann í Þrándheimi, og The Royal Society birti, hefur núna leitt í ljós óvæntar niðurstöður. „Að þetta séu rostungar sem voru veiddir af norrænum mönnum á Grænlandi og séu tennur sem voru fluttar alla þessa leið frá Grænlandi, yfir hafið, og alla leið til Kænugarðs,“ segir Albína. Verslunarleið rostungstannanna frá Grænlandi til Kænugarðs á víkingatímanum er talin hafa legið um Ísland og Noreg og síðan um Eystrasalt og rússnesku fljótin.Kort/Ragnar Visage Hún segir ýmislegt benda til þess að frumvinnsla beinanna hafi farið fram á Grænlandi og frekari vinnsla í Niðarósi í Noregi. Úr beinunum, sem fundust í Kænugarði, var meðal annars búið að skera út taflmenn. „Sem eru mögulega úr svokölluðu hnefatafli. Og einhverjir þeirra eru mjög sambærilegir við hnefa úr hnefatöflum sem hafa fundist í Skandinavíu,“ segir Albína. Ekki sé víst að þeir hafi verið seldir heldur kunni munirnir að hafa verið konunglegar gjafir. Aldursgreining bendir til að rostungarnir hafi verið veiddir fljótlega eftir að Eiríkur rauði fór fyrir leiðangri frá Íslandi til að nema Grænland í kringum árið 985. „Þetta er frá víkingaöld. Þetta er svona fyrsti parturinn af þessari rostungatannaverslun sem var í gangi eftir landnám Grænlands, sem er þarna rétt undir lok tíundu aldarinnar.“ Íslenskir ferðamenn við rústir Hvalseyjarfjarðarkirkju í Eystribyggð á Grænlandi. Frásögn af brúðkaupi þar árið 1408 er síðasta heimild sem til er um norrænu byggðina á Grænlandi.Stöð 2/Kristján Már Unnarsson. Albína segir norrænu mennina hafa lagt mikið á sig til að veiða rostungana í svokallaðri Norðursetu sem var við Diskóflóa. „Þetta var eiginlega bara gull þeirra Grænlendinga á þeim tíma. Margir vísindamenn vilja meina, og ég held að það sé hægt að færa sterk rök fyrir því, að þetta hafi verið svona ákveðinn grundvöllur fyrir byggð á Grænlandi.“ Vísindamennirnir freista þess að kortleggja verslunarleiðirnar frá Grænlandi og um Ísland, um Noreg og Eystrasalt og svo um rússnesku fljótin. Albína telur líklegt að Íslendingar hafi tengst þessari verslun. „Byggðin á Grænlandi er allavega að miklu leyti til komin frá Íslandi og tengslin þarna á milli voru mikil. Það er eiginlega alveg mjög líklegt að Íslendingar hafi komið að þessari verslun, já,“ segir Albína Hulda Pálsdóttir dýrabeinafornleifafræðingur. Hér má sjá frétt Stöðvar 2:
Grænland Fornminjar Úkraína Landnemarnir Noregur Vísindi Íslensk fræði Bergsveinn Birgisson sakar Ásgeir Jónsson um ritstuld Tengdar fréttir Sérstakur stofn rostunga hvarf við landnám Íslands Tímamótarannsókn bendir til að sérstakur stofn rostunga hafi verið á Íslandi sem hvergi finnst annars staðar í heiminum og að stofninn hafi horfið við landnám. 22. desember 2018 20:00 Landnám Eiríks rauða á heimsminjaskrá Eystribyggð á Grænlandi þriðju menningarminjar Íslendingasagna sem komast á heimslista UNESCO 10. júlí 2017 22:15 Þjóðin sem hvarf bjó á Grænlandi í 500 ár Byggð norrænna manna á Grænlandi og dularfull örlög hennar verða efni næsta þáttar Landnemanna á Stöð 2 á mánudagskvöld. 18. desember 2016 08:15 Norræna byggðin á Grænlandi lét eftir sig glæsileg mannvirki Í Landnemunum á Stöð 2 verður fjallað um íslenska landnámið á Grænlandi og hinar fornu byggðir heimsóttar. 11. desember 2016 08:15 Mest lesið Diljá Mist segir hræsni einkenna íslenska femínista Innlent Íslensk kona og fjölskylda hennar á sjúkrahúsi eftir árás á Krít Innlent „Væri ekki að fara ef ekki væri fyrir góðvild fólks“ Innlent Munaði engu að ökumaður straujaði niður nítján hjólreiðamenn Innlent Stórhættulegur framúrakstur á Holtavörðuheiði Innlent Dvaldi lengi í Engey áður en hún synti til baka í flasið á hvalaskoðunarskipi Innlent Eitraði fyrir sjálfri sér og ferðafélögum sínum með blásýru Erlent Veitingamenn berjist í bökkum Innlent Sérsveit þurfti ekki að skerast í leikinn vegna ferðamanns á tjaldstæði Innlent Telur ekki trúlegt að komið verði á samkomutakmörkunum Innlent Fleiri fréttir Þrettán þúsund krónur fyrir nótt í tjaldi Íslendingur á sextugsaldri fannst látinn í Taílandi Dvaldi lengi í Engey áður en hún synti til baka í flasið á hvalaskoðunarskipi Metfjöldi sérsveitarmanna á Þjóðhátíð í sumar Ákærður fyrir að stinga mann í heimahúsi í Súðavík Veitingamenn berjist í bökkum Stórhættulegur framúrakstur á Holtavörðuheiði Íslensk kona og fjölskylda hennar á sjúkrahúsi eftir árás á Krít Diljá Mist segir hræsni einkenna íslenska femínista Sérsveit þurfti ekki að skerast í leikinn vegna ferðamanns á tjaldstæði Frjósemi á Íslandi aldrei verið minni en í fyrra Telur ekki trúlegt að komið verði á samkomutakmörkunum Laðar fjárfesta að til að halda Skaganum á Skaganum Þrjár líkamsárásir, vinnuslys og mannlaus bíll á ferð „Væri ekki að fara ef ekki væri fyrir góðvild fólks“ Fyrsta heimasmíðaða útvarp landsins til sýnis „Stanslaus barátta við það að vera ekki með menn í einangrun“ Grátlegt að veiðarnar séu kallaðar af meðan sjórinn er fullur af fiski „Covid er alltaf einhvern veginn með okkur“ Þyrlan flutti slasaða göngukonu Slæm hegðun fanga, veiran skæða og sundballett Sex um borð þegar bátur strandaði í Viðey Munaði engu að ökumaður straujaði niður nítján hjólreiðamenn Mál á hendur skipverjum Polar Nanoq fellt niður Eldgos líklegt á allra næstu vikum og jafnvel innan bæjarins „Það eina sem stoppar þá er hnefinn, valdbeiting“ Vélarvana bátur strandaði við Viðey Fallist á áframhaldandi gæsluvarðhald Klára kvótann á morgun Sækja slasaðan göngumann á Hornstrandir Sjá meira
Sérstakur stofn rostunga hvarf við landnám Íslands Tímamótarannsókn bendir til að sérstakur stofn rostunga hafi verið á Íslandi sem hvergi finnst annars staðar í heiminum og að stofninn hafi horfið við landnám. 22. desember 2018 20:00
Landnám Eiríks rauða á heimsminjaskrá Eystribyggð á Grænlandi þriðju menningarminjar Íslendingasagna sem komast á heimslista UNESCO 10. júlí 2017 22:15
Þjóðin sem hvarf bjó á Grænlandi í 500 ár Byggð norrænna manna á Grænlandi og dularfull örlög hennar verða efni næsta þáttar Landnemanna á Stöð 2 á mánudagskvöld. 18. desember 2016 08:15
Norræna byggðin á Grænlandi lét eftir sig glæsileg mannvirki Í Landnemunum á Stöð 2 verður fjallað um íslenska landnámið á Grænlandi og hinar fornu byggðir heimsóttar. 11. desember 2016 08:15