Er metanvæðingin óttalegt prump? Ottó Elíasson skrifar 17. júlí 2023 13:00 Undanfarin misseri hafa borist okkur vægast sagt misvísandi skilaboð af ástandi metan-mála á Íslandi. Sorpa hamast við að framleiða meira metan en áður og áformar aðgerðir til að mæta aukinni eftirspurn. Tölfræði um eldsneytissölu á metani á Akureyri sýnir einnig glöggt að salan hefur aukist jafnt og þétt undanfarin ár, svo eftirspurn eftir metani sem eldsneyti á ökutæki virðist ekki vera vandamál. Þrátt fyrir þetta hafa innviðir rýrnað og framleiðslan á metani frá aflögðum urðunarstað á Glerárdal ofan Akureyrar hefur verið til vandræða. Þá hefur Akureyrarbær nýverið tekið ákvörðun um að veðja ekki lengur á metan-hestinn fyrir strætisvagna bæjarins, því hann er orðinn einsog Sörli eftir Skúlaskeið, með blóðga leggi og brostin lungu, og vonlegt er að hann detti dauður niður á bökkum Glerár innan örfárra ára. Í sömu andrá ber framkvæmdastjóri FÍB af því fregnir að örfáir metanbílar hafi verið fluttir inn til landsins uppá síðkastið, og skýrist þetta fyrst og fremst af fátæklegum innviðum. Það er sannarlega dapurlegt ef það verður niðurstaðan að metan-stöðinni á Akureyri verði á endanum lokað, og ekki verði lengur unnt að aka landshluta á milli á þessum ágæta orkugjafa. En hvað er málið með þetta metan? Við sem samfélag gætum auðvitað tekið ákvörðun um að hætta þessu metan-brasi og fasað þá tækni út hérlendis, þetta er kannski bara deyjandi tækni, einsog látið var í veðri vaka í nýlegri frétt á RÚV? Eigum við ekki nóg rafmagn í rafbílaflotann? Okkur gengur nú ágætlega að kaupa rafbíla, við flytjum jú inn næstflesta rafbíla í heimi (m.v. höfðatölu), og það er sannarlega hið besta mál. En þrátt fyrir aukin innkaup á rafbílum stefnir í að við sláum met í olíuinnflutningi til landsins í ár. Árlega brennum við nefnilega um milljón tonnum af olíu til að knýja áfram samfélagið. Það samsvarar um 1000 Laugardalslaugum á hverju ári. Þrjár laugar á dag, í ljósum logum. Ein frá miðnætti fram að hádegi, önnur frá hádegi fram yfir kvöldfréttir sjónvarps og sú þriðja aftur fram að miðnætti. Til að ná markmiðum okkar um að hætta að nota jarðefnaeldsneyti þurfum við að trappa niður notkun okkar um 60 Laugardalslaugar á ári. Það er ærið verkefni. Því þótt rafbílaumskiptin gangi ágætlega er af nógu að taka þegar kemur að orkuskiptum. Sem samfélag höfum við ekki efni á því að glutra niður tækifærum til orkuskipta. Metanið er einföld og þekkt leið, þótt hún þyki kannski pínu gamaldags og ekki alveg jafn rennileg og glansandi Tesla. Metan verður áfram að vera hluti af eldsneytisflórunni á Íslandi. Það er einmitt stefnan á meginlandi Evrópu og á Norðurlöndunum. Framleiðsla á metangasi úr lífmassa hefur aukist jafnt og þétt á undanförnum 10 árum í Evrópu. Með REPowerEU orkustefnu ESB, er ráðgert að tífalda framleiðslu á metangasi fyrir árið 2030. Þó það gæti orðið snúið í sjálfu sér að ná því markmiði, er alveg ljóst að metangas mun gegna þónokkru hlutverki í orkuskiptum í Evrópu, og því ætti það ekki líka að geta gengið hér? Ennfremur má benda á að lífmassi, sem nýta má til framleiðslu á metangasi, er að stærstum hluta nær ónýtt auðlind á Íslandi. Þessari auðlind er sóað. Með uppbyggingu á lífgasvinnslu t.d. í Líforkugörðum á Eyjafjarðarsvæðinu sem nýtti aðföng jafnvel víðar að landinu, mætti ná fram samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda sem næmi um 1% af samdráttarmarkmiðum okkar fyrir árið 2030. Það er drjúgt. Uppgjörið vegna Kyoto samkomulagsins mun að líkindum kosta ríkissjóð um 800 milljónir, og verðmiðinn fyrir að brjóta Parísarsamkomulagið verður talsvert hærri ef fram heldur sem horfir. Það er miklu betra að þessa fjármuni núna til uppbyggingar innanlands og fjárfesta í gagnreyndum og þekktum lausnum sem vitað er að skila árangri, og nýta jafnframt auðlindir sem nú er að miklu leyti sóað. Nýtum þær lífauðlindir sem hent er í dag til að framleiða metangas á samgöngutæki og eflum þann markað sem þó hefur skapast og tryggjum stöðugleika í framboði á a.m.k. tveimur stöðum á landinu til framtíðar, sem marka eina fjölförnustu leið landsins. Að endingu er ágætt að hafa eftirfarandi staðreynd í huga. Í fallegri, (vonandi ekki alltof) fjarlægri framtíð, þegar samfélagið og hagkerfið verða óháð jarðefnaeldsneyti, og allri okkar orkunotkun verður svalað með sól, vindi, vatnsföllum og jarðhita, verður samt ennþá til metangas. Meðan mannfólk borðar mat og stundar landbúnað, hvort sem er dýrahald eða akuryrkju, verður alltaf til metangas við óhjákvæmilegt niðurbrot á lífrænu efni. Og metangasi er alltaf betra að brenna, t.d. í brunavél bíls, frekar en að leyfa því að gufa uppí lofthjúpinn. Höfundur er rannsókna- og þróunarstjóri hjá Eimi, samstarfsverkefni um bætta auðlindanýtingu á Norðurlandi eystra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Bílar Vistvænir bílar Akureyri Sorphirða Orkumál Sorpa Bensín og olía Mest lesið Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson skrifar Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson skrifar Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran skrifar Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Sjá meira
Undanfarin misseri hafa borist okkur vægast sagt misvísandi skilaboð af ástandi metan-mála á Íslandi. Sorpa hamast við að framleiða meira metan en áður og áformar aðgerðir til að mæta aukinni eftirspurn. Tölfræði um eldsneytissölu á metani á Akureyri sýnir einnig glöggt að salan hefur aukist jafnt og þétt undanfarin ár, svo eftirspurn eftir metani sem eldsneyti á ökutæki virðist ekki vera vandamál. Þrátt fyrir þetta hafa innviðir rýrnað og framleiðslan á metani frá aflögðum urðunarstað á Glerárdal ofan Akureyrar hefur verið til vandræða. Þá hefur Akureyrarbær nýverið tekið ákvörðun um að veðja ekki lengur á metan-hestinn fyrir strætisvagna bæjarins, því hann er orðinn einsog Sörli eftir Skúlaskeið, með blóðga leggi og brostin lungu, og vonlegt er að hann detti dauður niður á bökkum Glerár innan örfárra ára. Í sömu andrá ber framkvæmdastjóri FÍB af því fregnir að örfáir metanbílar hafi verið fluttir inn til landsins uppá síðkastið, og skýrist þetta fyrst og fremst af fátæklegum innviðum. Það er sannarlega dapurlegt ef það verður niðurstaðan að metan-stöðinni á Akureyri verði á endanum lokað, og ekki verði lengur unnt að aka landshluta á milli á þessum ágæta orkugjafa. En hvað er málið með þetta metan? Við sem samfélag gætum auðvitað tekið ákvörðun um að hætta þessu metan-brasi og fasað þá tækni út hérlendis, þetta er kannski bara deyjandi tækni, einsog látið var í veðri vaka í nýlegri frétt á RÚV? Eigum við ekki nóg rafmagn í rafbílaflotann? Okkur gengur nú ágætlega að kaupa rafbíla, við flytjum jú inn næstflesta rafbíla í heimi (m.v. höfðatölu), og það er sannarlega hið besta mál. En þrátt fyrir aukin innkaup á rafbílum stefnir í að við sláum met í olíuinnflutningi til landsins í ár. Árlega brennum við nefnilega um milljón tonnum af olíu til að knýja áfram samfélagið. Það samsvarar um 1000 Laugardalslaugum á hverju ári. Þrjár laugar á dag, í ljósum logum. Ein frá miðnætti fram að hádegi, önnur frá hádegi fram yfir kvöldfréttir sjónvarps og sú þriðja aftur fram að miðnætti. Til að ná markmiðum okkar um að hætta að nota jarðefnaeldsneyti þurfum við að trappa niður notkun okkar um 60 Laugardalslaugar á ári. Það er ærið verkefni. Því þótt rafbílaumskiptin gangi ágætlega er af nógu að taka þegar kemur að orkuskiptum. Sem samfélag höfum við ekki efni á því að glutra niður tækifærum til orkuskipta. Metanið er einföld og þekkt leið, þótt hún þyki kannski pínu gamaldags og ekki alveg jafn rennileg og glansandi Tesla. Metan verður áfram að vera hluti af eldsneytisflórunni á Íslandi. Það er einmitt stefnan á meginlandi Evrópu og á Norðurlöndunum. Framleiðsla á metangasi úr lífmassa hefur aukist jafnt og þétt á undanförnum 10 árum í Evrópu. Með REPowerEU orkustefnu ESB, er ráðgert að tífalda framleiðslu á metangasi fyrir árið 2030. Þó það gæti orðið snúið í sjálfu sér að ná því markmiði, er alveg ljóst að metangas mun gegna þónokkru hlutverki í orkuskiptum í Evrópu, og því ætti það ekki líka að geta gengið hér? Ennfremur má benda á að lífmassi, sem nýta má til framleiðslu á metangasi, er að stærstum hluta nær ónýtt auðlind á Íslandi. Þessari auðlind er sóað. Með uppbyggingu á lífgasvinnslu t.d. í Líforkugörðum á Eyjafjarðarsvæðinu sem nýtti aðföng jafnvel víðar að landinu, mætti ná fram samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda sem næmi um 1% af samdráttarmarkmiðum okkar fyrir árið 2030. Það er drjúgt. Uppgjörið vegna Kyoto samkomulagsins mun að líkindum kosta ríkissjóð um 800 milljónir, og verðmiðinn fyrir að brjóta Parísarsamkomulagið verður talsvert hærri ef fram heldur sem horfir. Það er miklu betra að þessa fjármuni núna til uppbyggingar innanlands og fjárfesta í gagnreyndum og þekktum lausnum sem vitað er að skila árangri, og nýta jafnframt auðlindir sem nú er að miklu leyti sóað. Nýtum þær lífauðlindir sem hent er í dag til að framleiða metangas á samgöngutæki og eflum þann markað sem þó hefur skapast og tryggjum stöðugleika í framboði á a.m.k. tveimur stöðum á landinu til framtíðar, sem marka eina fjölförnustu leið landsins. Að endingu er ágætt að hafa eftirfarandi staðreynd í huga. Í fallegri, (vonandi ekki alltof) fjarlægri framtíð, þegar samfélagið og hagkerfið verða óháð jarðefnaeldsneyti, og allri okkar orkunotkun verður svalað með sól, vindi, vatnsföllum og jarðhita, verður samt ennþá til metangas. Meðan mannfólk borðar mat og stundar landbúnað, hvort sem er dýrahald eða akuryrkju, verður alltaf til metangas við óhjákvæmilegt niðurbrot á lífrænu efni. Og metangasi er alltaf betra að brenna, t.d. í brunavél bíls, frekar en að leyfa því að gufa uppí lofthjúpinn. Höfundur er rannsókna- og þróunarstjóri hjá Eimi, samstarfsverkefni um bætta auðlindanýtingu á Norðurlandi eystra.
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar