Fjærsýni Jón Páll Hreinsson skrifar 6. október 2016 07:00 Undanfarið hefur farið fram kröftug umræða um eldisuppbyggingu á Vestfjörðum í fjölmiðlum landsins. Sem betur fer. Umræðan hefur öðru fremur verið á forsendum náttúru og lífríkis, vernd og skynsemi hafa verið þar í forgrunni. Þar hafa menn tínt margt til í sínum rökfærslum, sumt gott, annað ekki eins gott. Eins og gengur. Það sem mér hefur fundist erfitt í umræðunni er að hún er oft á tíðum máluð of sterkum litum. Ég fæ oft á tilfinninguna að ef ég mæli með fiskeldi sé ég á móti stangveiði og náttúruvernd og að stangveiðimenn þurfi sjálfkrafa að vera á móti fiskeldi. Þetta er hvimleitt því það er mér jafn mikilvægt að njóta hinnar fallegu náttúru Íslands, þ.m.t. stangveiði, sem ég geri ríkulega ár hvert, og það er mikilvægt fyrir mig að mannlíf og samfélag eflist með tilkomu fiskeldis á Vestfjörðum. Nú síðast reit Magnús Guðmundsson hugleiðingu í Fréttablaðið undir yfirskriftinni Skammsýni. Fyrst skal honum þakkað fyrir innleggið. Það er mikilvægt fyrir alla sem að þessu máli koma að öll sjónarmið komi fram og ég efast ekki um að þetta sé Magnúsi hjartans mál, þótt mig gruni að okkar hagsmunir séu ekki þeir sömu. Þar rekur Magnús með nokkuð dramatískum hætti hvaða afleiðingar það geti haft að hefja sjóeldi í Ísafjarðardjúpi. Þar tínir hann til nokkuð algeng rök sem jafnan eru notuð gegn fiskeldi eins og viðkvæma náttúru, verndun villtra laxastofna, og aðför gegn arðbærri atvinnugrein, stangveiði. Ágætis yfirreið hjá Magnúsi. En mig langar að benda á eitt. Umhverfismatið. Hið lögformlega ferli, aðferð á forsendum vísindanna til að leiða fram hlutlaust mat á hvort uppbygging sjóeldis hafi of skaðleg áhrif á umhverfi sitt til að hægt sé að leyfa það. Umhverfismat segir okkur m.a. á faglegan, vísindalegan og hlutlausan hátt hvort áhrif á náttúruna séu of mikil, hvort annað lífríki skaðist og hvort sjóeldi geti mögulega skaðað aðra stofna, svo sem villta laxastofna svo fátt eitt sé nefnt. Nú síðast kláraðist umhverfismat vegna eldisstækkunar í Patreksfirði og Tálknafirði, upp í 17 þús. tonn. Skipulagsstofnun samþykkti umhverfismatið í áliti sínu frá 23. september sl. Það má segja að öllum vangaveltum Magnúsar sé svarað í umræddu mati, á hlutlausan og faglegan hátt. Skipulagsstofnun tekur fram í áliti sínu að að mörgu sé að hyggja í umræddri eldisframleiðslu og ekki allt jákvætt. En samandregin niðurstaða er að neikvæð áhrif af sjóeldi séu óveruleg og að öllu afturkræf: Mengun sé staðbundin og afturkræf og gangi að öllu leyti til baka á hvíldartíma eldissvæða. Áhrif sjúkdóma séu lítil og lítil áhætta sé á að villtir laxfiskar skaðist vegna eldis. Áhrif eldis á genamengi villtra laxastofna eru talin lítil og óveruleg.Náttúran njóti vafans Þetta segir okkur að viðkvæm náttúra fær að njóta vafans. Litlar líkur eru á að villtir laxastofnar spillist og arðbærum atvinnurekstri veiðiréttarhafa sé ógnað. Það þýðir hins vegar ekki að björninn sé unninn. Í áliti Skipulagsstofnunar er gerð rík krafa til fiskeldisfyrirtækjanna um vinnubrögð og umgengni við náttúruna. Gerð er rík krafa um að fyrirtækin fylgi ströngustu stöðlum í greininni og eftirlit verður virkt og strangt. Virðing og verndun náttúrunnar byggist á umgengni okkar um hana. Við sem búum og nýtum náttúruna hér á Vestfjörðum gerum þá kröfu að fiskeldisfyrirtækin umgangist þessa auðlind af virðingu og alvöru. Við treystum þeim fyrir þessu og það er þeirra að standast traust okkar. Ef það er gert, mun náttúran njóta vafans. Það eru á að giska 15 ár síðan Vestfirðingar ákváðu í sameiningu að fjórðungurinn skyldi vera stóriðjulaus. Það var gert á Fjórðungsþingi Vestfirðinga, samþykkt samhljóða. Samþykktin lifir enn og sannfæring Vestfirðinga er jafn sterk. Við berum virðingu fyrir náttúrunni og viljum að hún njóti vafans. Við þekkjum hvernig það er að lifa af gjöfum náttúrunnar og höfum gert það í þúsund ár. Það hefur verið takmark okkar allan þann tíma að nýta okkur gjafir náttúrunnar til að efla mannlíf og samfélag í byggðum Vestfjarða og það er enn okkar takmark. Það er óumdeilt að fiskeldi mun efla og styrkja byggðir á Vestfjörðum eins og dæmin sanna. Það viljum við gera áfram með því að vinna saman með eldisfyrirtækjunum með hagsmuni náttúrunnar að leiðarljósi. Við Magnús vil ég segja eitt að lokum. Ég veit ekkert skemmtilegra en að setja í nýgenginn íslenskan lax í fallegri á. Ég ætla að gera það áfram eins lengi og ég hef heilsu til og áhuga á. Kannski hittumst við einhvern tíma á bakkanum og getum þá rætt eldismálin á opinn og hreinskiptinn máta. Ég ber virðingu fyrir hagsmunum stangveiðimanna og veiðiréttarhafa, en hagsmunirnir mega ekki bera skynsamlega og hófstillta umræðu ofurliði. Það væri skammsýni.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Um blöndun menningarheima Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir Skoðun Róttækar og tafarlausar umbætur Arnar þór Jónsson,Kári Allansson Skoðun Er verið að blekkja fólk? Reynir Böðvarsson Skoðun Ökuskírteini á hval Sigursteinn Másson Skoðun Skoðun Skoðun Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Róttækar og tafarlausar umbætur Arnar þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar Skoðun Er verið að blekkja fólk? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar Skoðun Um blöndun menningarheima Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir skrifar Skoðun Ökuskírteini á hval Sigursteinn Másson skrifar Skoðun Barningur smáframleiðenda Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Erum við í ofbeldissambandi? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Ó nei, ekki aftur! Leyfisveitingar fyrir Hvammsvirkjun Margrét Erlendsdóttir skrifar Skoðun Siddhi: Yfirnáttúrulegir hæfileikar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Innviðaskuldin mikla Grímur Atlason skrifar Skoðun Umsókn um stöðu kennara í (vonandi) nálægri framtíð Heiða Ingunn Þorgeirsdóttir skrifar Skoðun Sögur Hannesar Hólmsteins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Hvað gerist svo? Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hernaðurinn gegn skólunum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Látum gusta um sjónvarpssalina og loftum út á Alþingi Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Hegðaði sér eins og einræðisherra Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hættum við að geta hugsað? Þorsteinn Siglausson,GPT-4 skrifar Skoðun Að leita langt yfir skammt Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Kveðja frá „lata“ kennaranum sem er „alltaf í fríi“ Elva Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur, háskólamálaráðherra Ragna Benedikta Garðarsdóttir skrifar Skoðun Að lifa sjálfstæðu lífi Ágústa Arnar Sigurdórsdóttir skrifar Skoðun Menntaumræða á villigötum Gunnlaugur Magnússon skrifar Skoðun Af hverju þarf ég alltaf að vera í kaffi hjá Bjarna og Simma? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Sjá meira
Undanfarið hefur farið fram kröftug umræða um eldisuppbyggingu á Vestfjörðum í fjölmiðlum landsins. Sem betur fer. Umræðan hefur öðru fremur verið á forsendum náttúru og lífríkis, vernd og skynsemi hafa verið þar í forgrunni. Þar hafa menn tínt margt til í sínum rökfærslum, sumt gott, annað ekki eins gott. Eins og gengur. Það sem mér hefur fundist erfitt í umræðunni er að hún er oft á tíðum máluð of sterkum litum. Ég fæ oft á tilfinninguna að ef ég mæli með fiskeldi sé ég á móti stangveiði og náttúruvernd og að stangveiðimenn þurfi sjálfkrafa að vera á móti fiskeldi. Þetta er hvimleitt því það er mér jafn mikilvægt að njóta hinnar fallegu náttúru Íslands, þ.m.t. stangveiði, sem ég geri ríkulega ár hvert, og það er mikilvægt fyrir mig að mannlíf og samfélag eflist með tilkomu fiskeldis á Vestfjörðum. Nú síðast reit Magnús Guðmundsson hugleiðingu í Fréttablaðið undir yfirskriftinni Skammsýni. Fyrst skal honum þakkað fyrir innleggið. Það er mikilvægt fyrir alla sem að þessu máli koma að öll sjónarmið komi fram og ég efast ekki um að þetta sé Magnúsi hjartans mál, þótt mig gruni að okkar hagsmunir séu ekki þeir sömu. Þar rekur Magnús með nokkuð dramatískum hætti hvaða afleiðingar það geti haft að hefja sjóeldi í Ísafjarðardjúpi. Þar tínir hann til nokkuð algeng rök sem jafnan eru notuð gegn fiskeldi eins og viðkvæma náttúru, verndun villtra laxastofna, og aðför gegn arðbærri atvinnugrein, stangveiði. Ágætis yfirreið hjá Magnúsi. En mig langar að benda á eitt. Umhverfismatið. Hið lögformlega ferli, aðferð á forsendum vísindanna til að leiða fram hlutlaust mat á hvort uppbygging sjóeldis hafi of skaðleg áhrif á umhverfi sitt til að hægt sé að leyfa það. Umhverfismat segir okkur m.a. á faglegan, vísindalegan og hlutlausan hátt hvort áhrif á náttúruna séu of mikil, hvort annað lífríki skaðist og hvort sjóeldi geti mögulega skaðað aðra stofna, svo sem villta laxastofna svo fátt eitt sé nefnt. Nú síðast kláraðist umhverfismat vegna eldisstækkunar í Patreksfirði og Tálknafirði, upp í 17 þús. tonn. Skipulagsstofnun samþykkti umhverfismatið í áliti sínu frá 23. september sl. Það má segja að öllum vangaveltum Magnúsar sé svarað í umræddu mati, á hlutlausan og faglegan hátt. Skipulagsstofnun tekur fram í áliti sínu að að mörgu sé að hyggja í umræddri eldisframleiðslu og ekki allt jákvætt. En samandregin niðurstaða er að neikvæð áhrif af sjóeldi séu óveruleg og að öllu afturkræf: Mengun sé staðbundin og afturkræf og gangi að öllu leyti til baka á hvíldartíma eldissvæða. Áhrif sjúkdóma séu lítil og lítil áhætta sé á að villtir laxfiskar skaðist vegna eldis. Áhrif eldis á genamengi villtra laxastofna eru talin lítil og óveruleg.Náttúran njóti vafans Þetta segir okkur að viðkvæm náttúra fær að njóta vafans. Litlar líkur eru á að villtir laxastofnar spillist og arðbærum atvinnurekstri veiðiréttarhafa sé ógnað. Það þýðir hins vegar ekki að björninn sé unninn. Í áliti Skipulagsstofnunar er gerð rík krafa til fiskeldisfyrirtækjanna um vinnubrögð og umgengni við náttúruna. Gerð er rík krafa um að fyrirtækin fylgi ströngustu stöðlum í greininni og eftirlit verður virkt og strangt. Virðing og verndun náttúrunnar byggist á umgengni okkar um hana. Við sem búum og nýtum náttúruna hér á Vestfjörðum gerum þá kröfu að fiskeldisfyrirtækin umgangist þessa auðlind af virðingu og alvöru. Við treystum þeim fyrir þessu og það er þeirra að standast traust okkar. Ef það er gert, mun náttúran njóta vafans. Það eru á að giska 15 ár síðan Vestfirðingar ákváðu í sameiningu að fjórðungurinn skyldi vera stóriðjulaus. Það var gert á Fjórðungsþingi Vestfirðinga, samþykkt samhljóða. Samþykktin lifir enn og sannfæring Vestfirðinga er jafn sterk. Við berum virðingu fyrir náttúrunni og viljum að hún njóti vafans. Við þekkjum hvernig það er að lifa af gjöfum náttúrunnar og höfum gert það í þúsund ár. Það hefur verið takmark okkar allan þann tíma að nýta okkur gjafir náttúrunnar til að efla mannlíf og samfélag í byggðum Vestfjarða og það er enn okkar takmark. Það er óumdeilt að fiskeldi mun efla og styrkja byggðir á Vestfjörðum eins og dæmin sanna. Það viljum við gera áfram með því að vinna saman með eldisfyrirtækjunum með hagsmuni náttúrunnar að leiðarljósi. Við Magnús vil ég segja eitt að lokum. Ég veit ekkert skemmtilegra en að setja í nýgenginn íslenskan lax í fallegri á. Ég ætla að gera það áfram eins lengi og ég hef heilsu til og áhuga á. Kannski hittumst við einhvern tíma á bakkanum og getum þá rætt eldismálin á opinn og hreinskiptinn máta. Ég ber virðingu fyrir hagsmunum stangveiðimanna og veiðiréttarhafa, en hagsmunirnir mega ekki bera skynsamlega og hófstillta umræðu ofurliði. Það væri skammsýni.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun
Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar
Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar
Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur, háskólamálaráðherra Ragna Benedikta Garðarsdóttir skrifar
Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun