Innlent

Botnar í Meðallandi urðu eyja í Eldhrauni

Kristján Már Unnarsson skrifar
Kjartan Ólafsson, bóndi í Botnum í Meðallandi.
Kjartan Ólafsson, bóndi í Botnum í Meðallandi. Einar Árnason

Jörðin Botnar í Meðallandi hlaut einna sérkennlegust örlög í átta mánaða hamförum Skaftárelda á árunum 1783 til 1784 þegar hraunið frá Lakagígum flæddi ofan af hálendinu, um farvegi Skaftár og Hverfisfljóts, og yfir láglendissveitir. Botnar eru í dag nánast eins og eyja umgirt úfnum hraunum á alla kanta.

Kjartan Ólafsson, bóndi í Botnum, er meðal viðmælenda í þættinum Um land allt á Stöð 2 en hann er fæddur þar og uppalinn. Botnar voru meðal þeirra bæja sem lentu undir hrauninu og hann var svo endurreistur á núverandi stað.

Lilja Magnúsdóttir, kynningarfulltrúi Skaftárhrepps, við bæinn Hnausa, sem sluppu naumlega undan hrauninu.Einar Árnason

Lilja Magnúsdóttir, kynningarfulltrúi Skaftárhrepps, lýsir því á bænum Hnausum hvernig hrikalegt hraunið breiddi úr sér og eirði engu sem fyrir því varð. Kirkja sveitarinnar á Hólmaseli er núna undir hraunbreiðu nokkra kílómetra norðvestan Hnausa en kirkjan hvarf undir hraunið aðeins tveimur vikum eftir að gosið hófst.

Júlíana Þóra Magnúsdóttir, þjóðfræðingur frá Syðri-Steinsmýri í Meðallandi. Fyrir aftan sést jaðar Eldhrauns.Einar Árnason

Júlíana Þóra Magnúsdóttir, þjóðfræðingur frá Syðri-Steinsmýri í Meðallandi, segir frá sögnum af svæðinu og hvernig fólkið flúði af bæjunum. Svo sterkt lifir þessi atburður meðal Skaftfellinga nærri 240 árum síðar að þeir tala enn um „fyrir eld“ og „eftir eld.“

Hér má sjá níu mínútna myndskeið úr þættinum:


Tengdar fréttir

Byggðu nýtt íbúðarhús í jaðri Skaftáreldahrauns

Á jörðinni Hraunbóli á Brunasandi hafa hjónin Þuríður Helga Benediktsdóttir, atvinnumálafulltrúi Skaftárhrepps, og Birgir Teitsson arkitekt reist nýtt íbúðarhús í jaðri Brunahrauns, en svo kallast þessi álma hraunsins sem rann í Skaftáreldum árin 1783 til 1784.

Enginn að tala niðrandi um fólk úr 101 Reykjavík

Hjónin Helgi Björnsson jöklafræðingur og Þóra Ellen Þórhallsdóttir grasafræðingur eiga sitt annað heimili á jörðinni Hruna á Brunasandi, sem þau keyptu fyrir átján árum.

Hyggst njóta morgunkaffis með útsýni til Öræfajökuls

Hreiðar Hermannsson, eigandi Stracta Hótels á Hellu, er ekki aðeins að reisa hótel á eyðijörðinni Orustustöðum austan Kirkjubæjarklausturs. Hann er jafnframt að byggja einbýlishús þar sem hann hyggst eiga lögheimili.

Hitinn frá hrauninu skýrir hraða myndun byggðar á Brunasandi

Volgt vatn undan heitu hrauni Skaftárelda í áratugi eftir að gosinu lauk flýtti fyrir landnámi gróðurs á svæði sem áður var svartur jökulsandur. Þetta segir Þóra Ellen Þórhallsdóttir grasafræðingur að hljóti að vera skýringin á því hversvegna ný sveit myndaðist ótrúlega fljótt á Brunasandi.

Hraun Skaftárelda skóp nýja sveit eftir Móðuharðindin

Skaftáreldum og Móðuharðindunum sem þeim fylgdu hefur verið lýst sem mestu hörmungum Íslandssögunnar. Talið er að fimmtungur þjóðarinnar hafi látist og 75 prósent af bústofni landsmanna fallið af völdum eldgossins í Lakagígum árin 1783-1784.

Hamfarir Skaftárelda rifjaðar upp í þætti um Meðalland

Nærri 240 árum eftir Skaftárelda tala Skaftfellingar enn um „fyrir eld“ og „eftir eld“, svo víðtæk áhrif hafði eldgosið hrikalega úr Lakagígum á Eldsveitirnar, svæðið milli Mýrdalssands og Skeiðarársands.

Segir vatnið eina gullið sem kemur úr Skaftáreldahrauni

Kalt vatn sem sprettur undan Skaftáreldahrauni er grunnur tveggja eldisstöðva í Skaftárhreppi sem báðar sérhæfa sig í bleikjueldi. Fiskeldisfræðingur, sem stýrir öðru fyrirtækinu, segir vatnið í raun eina gullið í Eldhrauni.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×